Tarih 7 Aralık 1970 sabah saatleri…
Yer Varşova’da Yahudi Gettosu Anıtı…
Alman Şansölye Willy Brandt ilk yurtdışı gezisini Varşova’ya yapmıştır.
Bu ikinci dünya savaşı sonrası bir Alman şansölyesinin ilk Varşova ziyaretidir.
Willy Brandt, anıta çelenk koyar… Eğilir çelengin üzerinde Alman bayrağını
temsil eden şeritleri düzeltir ve geriye doğru bir adım attıktan sonra
anıtın ıslak taşlarında birden diz çöker.
30 saniye süren bu hareket bugün dahi hatırlardadır…
Sosyal demokrat lider, Varşova’da geceyi Almanların savaşta bombaladığı
Wilanow Sarayı’nda geçirmiştir. İkinci dünya savaşının korkunç
izlerini taşıyan sarayda sabaha kadar uyuyamamaz.
“Hatıralarım” kitabında şöyle anlatıyor; “Hâlâ bana o hareketimi soruyorlar;
Bunu daha önce planladın mı? Kesinlikle hayır. O davranışımı planlamadım,
fakat Wilanow Sarayı’nda geçirdiğim gece gettodaki anıtın önemini düşündüm.
Alman tarihi ve milyonlarca kurban için söyleyecek sözün bittiği yerde
bir insanın yapması gerekeni yaptım” der.
Çevresi tellerle çevrilmiş birkaç mahalleden oluşan Varşova gettosunda
yarım milyona yakın Yahudi toplanmıştı. 20 Nisan 1943’te başlayan ve
13 Mayıs’a kadar geçen sürede 60 bine yakın Yahudi katledilmişti.
Savaşın bittiği 1945’e kadar gettoda
katledilen ve açlıktan ölenlerin sayısı yüz bine ulaşır.
Alman işgalinin son bulmasından sonra gettonun tam ortasındaki meydana
Yahudi Anıtı dikilir. Polonya’ya yaptığı ziyaretle dönemin
‘soğuk savaşı’nı eriten Willy Brandt, bazı tarihçilere göre ise
Berlin duvarından da ilk taşı çekmişti.
Bunu niçin yazdım ? Çünkü dünyada sosyal demokrasiye damgasını
vuran Willy Brandt’ın doğumunun 100. yılı nedeniyle bugünlerde
Almanya’da çeşitli toplantılar düzenleniyor. 8 Ekim 1992’de ölen
efsane lider, 18 Aralık 1913’de Almanya’nın Lübeck kentinde doğmuştu.
Küçük yaşta sosyalizm ile tanışan Brandt’ın hayatı siyasi mücadele geçmiştir.
Gestapo ile başı derde girince Almanya’dan kaçmak zorunda kaldı.
Önce Norveç sonra İsveç’e gitti.
Willy Brandt adını (gerçek adı Herbert Ernst Karl Frahm) bu sırada aldı.
Oradan Nazilere karşı mücadelesini sürdürdü.
Savaş bitince Almanya’ya dönüp siyasi çalışmalarına devam etti.
Batı Berlin Belediye Başkanlığı yaptı. 1969 yılında şansölye oldu.
1971 yılında Nobel Barış Ödülü’nü aldı.
1974 yılında danışmanı doğu Almanya casusu çıkınca istifa etti.
Efsane politikacı 1969 yılında Türkiye’yi ziyaret etti. Brandt’ın Türkiye
ziyaretinde Marmara’ya açılıp balık tutması, Silivri Yoğurt Şenliği’ne katılıp
Silivri yoğurdu kaşıklaması ve buna benzer olayları da ikinci bölümünde yazacağım.
Böylece Willy Brandt’ın 100. doğum gününü bir de bu açıdan yad etmiş oluruz herhalde…
